Нохчийчоьнан куьйгалхочун могашалла де дийне телхина йогIу – аьхке йолайелчхьана иза кIезиг хаало йукъараллин барамашкахь. Ткъа цо дакъалоцучу Ӏедалан кхеташонашкахь цо ден къамелаш ах миноте кхаччалц лахдина. ТӀаьххьара цу кепарчу цхьаьнакхетарехь гайтинчу видео тIехь вист ца хуьлу Кадыров Рамзан. Оцу йуккъехула цуьнан жимахволчу кӀантана Адамна зудайалоро йуха а дийца долийна регионан куьйгалхочун метта хӀотто тарлучух.
Нохчийчоьнан куьйгалхочун дарже хаон тарлучу нахана йукъахь, Кадыровн бераш доцург, цуьнан уггар гергарчу гонера нах а бу. ХӀун меттиг билгалъяьккхина царех хӀоранна а, цхьаннан а аьтто буй Ӏедалан мукъ дIалучу процессана йукъагӀорта - иштта хаттарш делира тхан редакцино говзанчашка: нохчийн къоман маршонан боламан "Цхьаьнакхеттачу ницкъийн" информацин декъан куьйгалхочуьнга, историн Ӏилманан кандидате Музаев Сайхане а, Прагерчу Карлан университетан социологин факультетан хьехархочуьнга Дубровский Дмитрийга а.
Делимханов Адам
Делимханов Адам
Пачхьалкхан Думин депутат Делимханов Адам вевзаш ву Кадыров Рамзанна уггаре а гергарчу нахах цхьаъ санна, Москвахь цуьнан долу гIуллакхаш кхочушдийриг а ву иза. Нохчашна сийсазбина аьлла, Щепихин Арег лачкъорца хиллачу тӀаьххьарчу скандало къеггина гойту Делимхановн дакъалацар: иза оьшуш ву, кхечу хӀуманашца цхьаьна, коьртачу шахьарахь ницкъбаран акцеш хьулъйан а, уьш Оьрсийчоьнан ницкъаллин структурашца йийцарейан а.
Делимханов, Кадыров Рамзан а санна, Бенойн тайпанан стаг ву. 2009-чу шарахь Нохчийчоьнан урхалхочо "уггара гергара доттагI а, вешел уллора стаг а ву" иза элира. Делимхановн цIе тиллира Кадыровс шен кхоалгIачу кIантана – Адам аьлла.
Дубровский Дмитрий
Дубровский Дмитрий: ХӀинца кхечу логикаца болх бан беза, хӀунда аьлча, хӀетахь йацара оццул гӀортор а, Ӏедал дӀасадаржоран оццул инзаре принцип а. Иза йерриге а кхечу кепара хан йара. Ур-атталла Нохчийчохь а кхечу тӀегӀанехь дара жоьпалла а, федералан Ӏедалх йозуш ца хилар а.
ХӀинца бух боцуш ду церан бозуш хилар. 15 шо хьалха Кадыровс шен метта хир ву аьлла цIе йаккхар дац кхузахь дуьйцуш, хӀинца мила хир ву бохург ду коьрта. Суна хетарехь, хӀинца Кадыровс династи кхуллуш йу, постсоветан заманара дуккха а авторитаран хьаькамаша а санна – Азербайджанехь а, Узбекистанехь а, масала.
Сайхан Музаев: Делимханов – герггара стаг ву, иза цунна муьтIахь ву, Кадыровца генара делахь а, гергарло а ду цуьнан ненехула. Украинехь тIом болабеллачул тIахьа Делимхановна Оьрсийчоьнан Турпалхочун седа а белира –хIинца верриг а "кечвина" ву иза.
И дарж дӀалаца таро йу цуьнан, хӀунда аьлча, цунна уллохь цуьнан вежарий а бу, уьш а бу лаккхара даржаш дӀалаьцна Iаш. Цхьаъ меттигерчу ницкъаллин структурехь ву, шолгӀаниг Нохчийчуьрчу Росгвардехь. Регалех а, мидалех а дерг аьлча, дерриг а дика долуш ву иза.
Бакъдерг аьлча: и амбицеш цуьнгахь гуш йац. Карарчу хенахь цо дӀалоцуш йолу ниша йу нохчийн "Дон Корлеоне" аьлла. Цо ларйо йерриг а бизнес, шайна йукъахь постсоветан маршонера а цхьаьна. Кхин дIоггара доккха хIума цуьнга лелалур ду аьлла суна ца хета, хӀунда аьлча, Делимханов цхьаболчу Оьрсийчоьнан куьйгалхошна вуно дегаза хеташ стаг ву.
Даудов Мохьмад, "Лорд"
Даудов Мохьмад а, Кадыров Рамзан а
Даудов вина Ставрополерчу Шпаковское йуьртахь, амма кхиъна Нохчийчуьрчу Куьрчала кӀоштарчу Гелдаганахь. Жима волуш Ичкерин агIор тӀом бина цо. 2009-чу шарахь Кадыров Рамзана дийцира Даудов йийсаре муха лаьцнера, амма цара иза ца вуьйш витира, Кремлан агӀор дехьавала везарх теша а вина. Ичкерин хенара "Лорд" аьлла цунна тиллина цIе йисира цунна тIехь цул тӀаьхьа.
Делимханов а санна, Нохчийчохь адамийн бакъонаш талхош ву бохуш, масийттазза йаьккхира Даудовн цIе. Оцу тIехула иза дуьненаюкъарчу санкцешна кӀел ву. Къаьсттина, "гей-набахтешкахь" хиллачу тутмакхаша Human Rights Watch олучу организацин бакъонашларъярхошка дийцинера, Даудовс тIехь терго а латтош, ницкъбира шайна бохуш.
2024-чу шеран стигалкъекъа-баттахь дуьйна ву иза Нохчийчоьнан премьер-министр, иза бохург ду, республикан Конституцица а догӀуш, нагахь санна, хIинца волу куьйгалхо лахь, Ӏедал цуьнан кара доьдуш ду. Кадыровн цамгарх лаьцна тӀаьххьара даьржинчу эладитанашна йуккъехула, цо а, Даудовс а вовшашца "бакъдолчу вежараллах" лаьцна посташ йазйо, ткъа церан куьйгакӀел болчу цхьаболчара зорбане йаьккхинера "Рамзан Ахматовичан командера уггаре а оьшуш а, ца хилча йиш йоцу а, пайден а йолчу зIенех цхьаъ" ву аьлла.
Музаев Сайхан
Музаев Сайхан: Даудов Мохьмад хӀинцале а алсам зеделларг долуш ву, мелла а дешна ву: Делимхановна ур-атталла къамел дан а ца хаьа, ткъа Даудов Ӏемина ву. Иза Ӏедалан коьртехь ву, гуш ду цуьнан амбицеш хилар. Амма къастор вуй-те иза Кремло, оьший-те ишттачу форматан стаг царна – и ду хаттар.
"Бакъдолчу вежараллах" лаьцна и посташ хуьйцуш хилла Кадыровн могушаллех лаьцна керланаш даьржинчу йуккъехула. Цхьайолчу оппозицин каналаша дуьйцура, Даудов коьрте хӀотто лууш бу бохуш. Суна хетарехь, оцу дийцарех Даудовна хьовзам хила тарлора, нагахь санна Кадыровс цуьнан терго йинехь.
Кадыров Рамзан дӀа ма-воллура – цуьнан кестта, суна хетарехь, мухха делахь а, дӀаваха дезар ду могушаллин бахьанашца. Центран буьззинчу барамехь гӀортор ца хилча, Даудовн ницкъ кхочур бац Нохчийчуьра Ӏедал дӀалаца. Кадыров Ахьмад велча, цара Алханов Iалу хӀоттийра, ишта нисдала а тарло. Гуш дара, цо тайниган рол ловзош хилар, иза де-юре президент велахь а, цуьнан карахь хIуммаъ а дацара.
Дубровский Дмитрий: Кадыровн а, Даудовн а гӀуллакхехь вайна гуш долу вовшашна гӀортор йар а, тешна хилар а долу и тӀегӀа бакъдолчохь долчу кхачамбацаршца хийцадалар долуш ду. Иза ас тӀеоьцур дара, Кадыровна Даудовгара шена кхерам хилар хууш ду аьлла. Конституцин низамца а догIуш, легитимехь хIоттон тарлуш хиларна.
Нагахь санна Кадыровна цхьаъ хилахь, Даудов цхьана ханна мехкан куьйгалхочун декхарш кхочушдеш хила тарло, амма цхьана ханна бен хуьлийла дац, къобалвийр вац иза. Кадыровн тайпанах цхьаъ – хетарехь, жимах волу кӀант куьйгалхочун дарже хIотто хан кхаччалц. Со цецвер вацара (Даудов) формалан кепехь президент хӀоттийча а, амма массарна а хуур ду президент мила ву. Путин цунах левзина ву, цунна хууш хIума ду и.
Алаудинов Апти
Алаудинов Апти а, Кадыров Рамзан а
Алаудинов Аптис дуьххьара инарлин погонаш белшаш тӀе йехкира дуьххьара 2012-чу шарахь, оцу хенахь цхьа шо дара иза Нохчийчоьнан чоьхьарчу гӀуллакхийн министраллан куьйгалхочун гӀовс волу. Йеххачу хенахь иза Кадыровн уггаре а гергарчу тешамечу нахах цхьаъ лоруш вара: масала, нохчийн юкъараллин гӀуллакххочо Кутаев Руслана дийцира, 2015-чу шарахь, харц бехкаш а дохкуш, ша лаьцначул тӀаьхьа шена йиттинарг Алаудинов а, Даудов а вара бохуш.
Мархаш гулйелира Алаудиновна тӀехула 2019-чу шарахь, Нохчийчохь Кадыровна дуьхьал дина питана Ӏорадаккхарх лаьцна къамелаш доладелча, цу йукъахь дакъалаьцнера бохура Устрада-ГIалин мэро Тимирбаев ИбрехӀима а, парламентан декъашхоша Гаибов Идриса а, Магомаев Шемала а, Хьалха-Мартанан кIоштан куьйгалхочо Абдурешидов Валида а, ОМОН-н куьйгалхочо Ахмадов Артура а, хьуьнан бахаман министро Мулаев Дикмохьмада а, вице-премьер лаьттинчу Вайхаев Халида а, республикерчу ГИБДД-н куьйгалхочо Денилханов Шамхана а, ишта чоьхьарчу гӀуллакхийн министран гӀовсо Алаудинов Аптис а. Цул тӀаьхьа ши шо даьлча, 202I-чу шеран зазадокху-баттахь Нохчийчоьнан чоьхьарчу гӀуллакхийн министран даржера дӀаваьккхира Алаудинов.
И барт эгIар бахьана долуш Алаудинов тӀаме вахара Украине, цигахь цо СОБР-н инструкторех, Нохчийчуьра "лаамхойх", Луганскехь хиллачу сепаратистийн дакъойх а вовшахтуьйхира «Ахмат» (хьалха «Терек») тоба, тIаьхьо "Ахмат" спецназ хилира цунах. ХIинца Алаудинов кест-кеста дагалоьцу цо дозанашкара бахархошна критика йарца а, салтий тIаме хьийсабе бахарца а, Дажжална керстанийн а, бусалбанийн а эскарш дуьхьалдевлла бохуш, шен теологин монологашца а.
Дубровский Дмитрий: Алаудиновн варианташ йац, хӀунда аьлча, цкъа делахь, иза меттигера вац, шолгӀа делахь, иза Москвара ву ала тарлуш ву. Иштта тӀеоьцу иза меттигерчу бахархоша. Хьо Кадыровна кӀел хиъна Ӏаш велахь цхьаъ ду, Кремлна кӀел хиъна Ӏаш хилар - кхин ду. Ткъа кхузахь дуьйцург ур-атталла Кадыровх лаьцна а дац, ур-атталла меттигерчу элиташа а иза къобалвийр цахилар ду. ХӀунда аьлча, Даудов шайн хета, амма Алаудинов – хийра хета.
Музаев Сайхан: Алаудинов Кадыровца конфликтехь ву, уьш мухха и ловзо гӀертарх а. Апти лела хууш ву. Цо Iехор ву мозгIар а, керста динан да а. Мотт дика лебо цо. ХӀинцале а цхьа гӀайгӀане зеделларг ду цуьнан, хӀунда аьлча, Кадыровс маситтазза "хIаваэхь лелачуьра лаьтта восийна" иза. Цу шиннан барт бац. Суна хетарехь, Кремло иза латтош ву Кадыровна дуьхьало йеш санна, иштта кхин а массех стаг а санна.
Алаудинов - Хьалха-МартантӀера ву. Оцу кIоштахь бехачу бахархойн терахь ду хӀинца 100 эзар гергга стаг. Хьалха-Мартанара нах гуттара а шайн гIуллакх деш, муьлхха Ӏедал цигахь делахь а. Пачхьалкхана чохь пачхьалкх йу, ала тарло иза, цара милла а шен метта охьахаор ву. Уьш даим а министраш хилла, изза Алаудинов а Оьрсийчоьнехьа стаг ву, цигахь кхин сов даьккхина дийца а ца оьшу.
ХIаъ, Делимхановн а санна Алаудиновн а хила тарло шен амбицеш.
Эдельгериев Руслан
Кадыров Рамзан а, Эдельгериев Руслан (Абубакар) а
Нохчийчоьнан премьер-министр вара 2012-чу шарера 2018-чу шаре кхаччалц. Шен дарж бахьана долуш Кадыровн администрацин векал ву иза, президентан Путин Владимиран гIоьнча санна. Нохчийчохь а, арахь а Оьрсийчоьнан ницкъаллин структурашкахь болх бина цо, чоьхьарчу гӀуллакхийн министраллин полковникан цIе лелош а ву иза.
Дубровский Дмитрий: Иштта стаг цкъа а президент хила йиш йац. Цу хӀумано суна цхьа шира советан заманара забар дагатосу, кхузахь а хьакхалуш йу аьлла хета суна иза. Цхьана полковникан кӀанта: "Дада, со лейтенант хир вуй?" "ХӀаъ." -Ткъа со майор хир вуй? "ХӀаъ." -Ткъа со полковник хир вуй? "ХӀаъ." -Ткъа со инарла хир вуй? -ХӀан-хӀа, инарлин шен бераш ду, аьлла-кх.
Иза нийсса Нохчийчуьрчу хьолаца доьзна ду – и дерриг а тоаме дац. Нохчийчоьнна символан капиталан тӀегӀа хӀинца къастош йу Кадыровс а, цуьнан тукхамо а, кхин цхьаммо а билгалйоккхуш йац. Цундела, Путинца гергарло лелош Москвара нохчо ву бохург вай дийцича... ЧӀогӀа дика ду. Амма суна хетарехь, вай оцу хаттаре нийсачу агӀор хьоьжуш дац.
Путинан Ӏуналлехь йац Нохчийчоь, Нохчийчоь йу ма-даррра аьлча Путинна тIехь контроль латториг. Дукха хан йу иза оцу дийцаран закъалтехь волу Сан шеко йу, Московара нохчий, кадыровхошна аьттехьа а Нохчийчохь ган луу нах бац аьлла.
Музаев Сайхан: Уггаре а интересе дерг ду, тахана Нохчийчохь муьлхха а тӀеоьцур ву – хӀунда аьлча, нохчийн альтернативаш яц. Дуьненчохь цхьаммо а тIеоьцуш дац тхо, терроризман билгало тхуна тIера дӀайаьккхина йац тахана а.
Ткъа Эдельгериевх лаьцна аьлча, хьажа цуьнан юьхь тӀе – цхьа миска стаг ву иза. Суна хетарехь, иза I00% контролехь латтош стаг ву. Шен хӀумма а дац цуьнан, шеко йоцуш цхьанхьа а йукъагӀертар волуш а вац иза, цуьнан шеко йац.
Закриев Якъуб (ИбрахIим)
Закриев Якъуб а, Кадыров Рамзан а
2021-чу шеран зазадокху-бутт тӀекхаччалц цо болх бира Нохчийчоьнан куьйгалхочун а, Ӏедалан а администрацин куьйгалхочун даржехь, кхин а хьалха Соьлжа-ГӀалин администрацин коьртехь вара иза. Федералан йоккхачу активан долахо ву иза – Danone компанин Оьрсийчуьра фирмин. Экономикан говзалла карайерзийна цо Москвара пачхьалкхан университетехь. Цуьнан Нохчийчоьнан куьйгалхочун кандидатура, Кадыров Адамах къастош аьлча, лара мегар ду цуьнан хене хьаьжжина. Амма оццу хенахь, Закриев вуьсу кандидаташлахь уггар къона кандидат санна: цуьнан 34 шо ду.
Дубровский Дмитрий: Дешар, белхан зеделларг йа бахаман барам санна йолчу критерех пайдаоьцур бац цара. Кхин цхьа принцип йу элита кхолларан. Кадыровн принцип тера йу Путинан элита кхолларан принципах – иза цу шиннан гергарло а, цу шиннан жоьпалла а ду. Цуьнан зеделларг а, говзалла а [даржаца] оьшуш дац.
Иза уггаре а ирчачу хьолашкахь бен болх беш дац: федералан тӀегӀанехь иштта масал дара [Оьрсийчоьнан тӀеман министр Сергей] Шойгу дӀаваккхар, цуьнан куьйга кӀел долу дерриг а хIаллакхуьлуш долчу хенахь. Иза цхьа наггахь бен ца хуьлу масал ду; йукъарчу хьесапехь, оцу критериша нийсса бӀостанехьа болх бо. Путинан гонерчу нехан доккхачу декъан цхьа а тайпа корматаллин говзаллаш йац – Кадыровна уллорчийн а санна.
Музаев Сайхан: Иза веккъа Кадыровн стаг ву, церан гергара а ву, иза-м стенга гIур вара.
Висмурадов Абузайд, "Патриот"
Висмурадов Абузайд (Патриот)
Кхерамзаллин сервисан куьйгалхо хилла, Кадыров Рамзанан бераллера схьа дуьйна доттагӀ хилла ву иза. Висмурадовн кӀантехь Рамзанехь йу Нохчийчоьнан куьйгалхочун йоьалгIа йоӀ Кадырова Табарик.
2010-чу шерашкахь цо куьйгалла дира «Терек» СОБР-н, цуьнан Ӏалашо йара республика Оьрсийчоьнах йозуш ца хилар кхайкхош болчу Ичкерин тобанхойн декъашхошца къийсам латтор. 2020-чу шеран чиллан-баттахь Висмурадов Нохчийчоьнан премьер-министран гӀовсан дарже дехьаваьллачул тӀаьхьа а, ницкъаллин блокана тӀехь терго латтош вара иза.
Дубровский Дмитрий: Иза чIогIа кхераме стаг ву. Иза а хила мегаш ву. Амма суна хетарехь, хӀара Кадыровс хӀоттор волу стаг вац, амма Москвано гӀортор йан йиш йу цунна. Лакхахь цIераш йаьхначаьрца вустича, махкахь дуккха а тIетовжийлаш йу цуьнан. Оцу накъосто Ӏедал кхечуьнга дIакховдочу йукъанна цхьацца сингаттам баккха тарло, юкъагӀорта а тарло иза. Нохчийчохь хиъна а Ӏаш, Москвано йен гӀортор гӀоле йу, Москвахь хиъна а Ӏаш, Москвано йечул а.
Кремло лан йиш йу изза Висмурадов Нохчийчоьнан куьйгалхо санна, цара и йерриг а структура [республикера Ӏедал] ловш мел йу. ХӀаъ, федералан ницкъаллин структурийн – ФСБ-н, чоьхьарчу гӀуллакхийн министраллан – Кадыровца оьгӀазлонан тӀегӀа инзаре йу, амма иза цхьа а уьйр йолуш дац цо символизаци йеш йолчу политикан структурица.
Москвана гергахь хаттар ишта ду: хӀоттийначо кхидӀа а дӀахьур йу изза конструкци, йа иза хийца гӀертар ву. Хийцар – иза Кадыровн тIаьхьенца дерг дIахадор ду.т Ишттачу сценарина тидам а, анализ а оьшу, ницкъ а, ресурсаш а оьшу, и дерриге а йуха ойла йан оьшуш хIума ду. Бакъдерг аьлча, суна ца го, хӀинца Москван цуьнца бала кхочур бу аьлла.
Музаев Сайхан: Иза хьехо а ца оьшу, иза цхьа а вац цигахь. Муьлххачу а компанехь цхьа стаг хуьлу хуьлуш долчух ца кхеташ - иза йеккъа "тулгӀенца" дIалела. Иза ву Висмурадов Абузайд а. Ша стенна а коьртехь велахь а, стеннан а Ӏуналла деш велахь а - хуьлуш долчух кхеташ вац иза. Иза суна хетарг ду.
Кадыров Адам
Путин Владимир ву Кадыров Адамца
Нохчийчоьнан Конституцица а догӀуш, Кадыровн кхоалгӀа кӀант республикан куьйгалхочун дарже харжа йиш йац, цуьнан 30 шо кхаччалц. Амма хIинццалц схьа а 17 шо долчу, Украинехь тӀом бечу масех дакъойн а, Гуьмсехь йолчу "Оьрсийчоьнан спецназан университетан" а, республикера чоьхьарчу гIуллакхийн министраллин йоллу структурийн а куратор хIоттийра дуккхаъчу даржашка, цигахь хила цуьнан бакхо йоццушехь. Масала, Нохчийчоьнан Турпалхочун цӀе йа республикан куьйгалхочун кхерамазаллин декъан куьйгалхочун дарж.
2022-чу шеран лахьан-баттахь Кадыров Адаман 17 шо кхаьчначул тIаьхьа Кадыровн кхоалгӀачу кӀентан дахар тидаме ийцира Нохчийчохь а, йерриг Оьрсийчохь а. Гуьмсера видео йара, 15 шо долу бер гойтура "леррина операци" дIахьочу хенахь вийначу шина стеган декъашна хьалха автомат а карахь. Цул тӀаьхьа - Соьлж-ГӀаларчу СИЗО-хь КъорӀан дагорна бехке вечу Журавель Никитина йеттар, цул тӀаьхьа - совгӀаташ а, мидалш а, орденаш а, эххар а нускал далийна той а, цул хьалха Путин Владимира Кадыровн воI тIелацар, иза декъалвар.
Музаев Сайхан: Цуьнан хан йелахьара – тIаккха шеко а йацара. И мел дийриг, цунна бух кечбеш деш ду аьлла хета суна. И лууш ща Кадыров а ву. Вуьйш йуьстах бу, Кадыровн дуккха а ма дуй бераш – амма цара массара а хьалхатоьттург Адам ву.
Дубровский Дмитрий: Олуш ду-кх, хих дехьабовлчу заманчохь говраш хуьйцуш ца хуьлу, цундела КадыровгIар а хуьйцийла дац. Кхин а цхьаъ Кадыров хир ву-кх изза гӀуллакхаш лелош – дIа хилийахьа. Иштта логика хир йу аьлла хета суна. ХӀунда аьлча, муьлхха а кхечу хIумано элитан цхьацца карчамаш хилийта тарло. ХӀинца Москвана цхьана а кепара пайден йоцу интересийн тобанаш гучуйовла тарло.
Кадыровн жимах волу кӀант воцург а, оццул кхераме къийсамхой болуш, ши вариант йу кхузахь: йа царех цхьаъ хIоттор ву кепана, Адам воккха хиллалц президент ву аьлла. Ишта ма хилирий Кадыров Рамзанца а, йа аса жоп ца ло церан коьртех. Шуна хаьа-кх, вай долчахь адамаш корехула охьаэгна ле, йа кхин цхьацца сингаттамаш Iиттало царах.
Суна хетарехь, цаьргара шена хьовзам хила мегара аьлла, Кадыровна дагадеанчул тIаьхьа, цхьацца бохамаш Iиттабала тарло царах. Суна хетарехь, ша Кадыровс гIайгIа бан беза, хила тарлучу вариантех лаьцна къамелаш ца дайта – хаттар ду, мила хир ву хьалхара.
Хуьлуш хIума ма ду, нагахь санна ахь цхьаъ метта хӀоттавахь, цу сохьта цунна цхьаъ хила тарло. Ельцинца а, цуьнан кандидаташца а ма-хиллара. Ткъа суна хетарехь, Кадыровс а лелар ду изза – собар дийр ду, амма эххар а цо дерриг а Адаман кара лур ду.
Кадырова Iайшат
Кадырова Iайшат
Нохчийчоьнан куьйгалхочун йоккхаха йолу йоI, республикан Ӏедалехь лакхайалар маса хилира цуьнан, иштта доца а нисделира. 2020-чу шарахь Нохчийчоьнан синбахамаллин министран гӀовсан дарж дӀалаьцнера Кадырова Ӏайшата, ткъа 2021-чу шарахь культуран министр хӀоьттира иза, цу даржехь лаьттира 2023-чу шеран гуьйрене кхаччалц. Цул тIаьхьа Нохчийчоьнан вице-премьер йира цунах. Кху шеран чиллан-баттахь цо дӀахьедира, ша цу даржера дӀайаларх лаьцна, и тайпа болх "ницкъ болчу стага беш товш ду" аьлла.
Дубровский Дмитрий: Иза хила йиш йац. Цхьана хенахь Узбекистанехь а цу кепара хӀума дан гӀоьртира Каримов Ислам, ткъа цу сохьта доьхна дIадахара и гIуллакх. Иза кӀант хиллехьара, цхьа а проблема йацара. Амма йоӀ, бехк ма билла, хила йиш йац. Ала дашна, изза бахьана ду Путинан йоӀ хӀинца Оьрсийчоьнна кхочуш ца хиларан а. "КовальчукгIеран планаца" йолу истори чӀогӀа тамашийна йу оцу маьӀнехь.
Музаев Сайхан: Iайшат оцу даржаца ларор йу аьлла, суна ца хета, оцу куьйгаллехь нах байъа, лечкъо, царна тIехь къизаллаш лело омранаш дан деза. Iайшат куьйгалле хIотто йогIуш йац аьлла хета суна, иза мухха йелахь а, зудабер ду иза, цу тIе, центро а иза хоржур йара аьлла ца хета суна. ХIунда аьлча, Кавказ ма йуй иза.
- Кадыров Адаман ловзар шуьйра дIадаьхьира: дашо тапча кхуьйсуш, ахмиллиард сом мах болу сахьатш доьхкина, исбаьхьа фейерверк хIоттош. Вукху шина вешин ловзарех къаьсташ дара Адаман той, иза дуьненна а дIа а кхайкхош, хIотторца. Ткъа важа ши той къайлах дара.
- Путин Владимиран а, Кадыров Рамзанан а йукъаметтигаш телхина. "Важные истории" зорбанан гӀирсо дийцарехь, бахьана ду Нохчийчоьнан куьйгалхочо Ӏаьрбийн пачхьалкхашца къайлах дийцарш дар – цо дийцаре динера шен доьзална кхерамазалла латторах а, шен бахам ларбийриг хиларх а.